Câu Chuyện Về Những Địa Danh Nổi Tiếng Tại Hạ Long
Hạ Long, một thành phố ven biển tuyệt đẹp, không chỉ thu hút du khách bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ mà còn bởi lịch sử phong phú đằng sau những địa danh quen thuộc. Mỗi tên gọi nơi đây đều chứa đựng câu chuyện riêng, một phần quá khứ đã góp phần hình thành nên diện mạo của thành phố Hạ Long hôm nay.
1. Hòn Gai
Năm 1883, thực dân Pháp chiếm vùng vịnh Hạ Long, họ tiến hành khai thác than ở các mỏ trên bờ vịnh. Có ý kiến cho rằng do trên các đảo ở đây có nhiều cây gai nên người Pháp gọi là “lle des brouilles”, phiên âm là Hon Gai hay Hon Gay, sau đổi thành Hòn Gai. Còn theo các nhà nghiên cứu thì Hòn Gai là cách gọi lệch của người Pháp từ địa danh Hồng Hải (tức Biển Đỏ) lúc bấy giờ. Do tiếng Pháp âm H là âm câm. Nên đọc là Hongay hay Hòn Gai sau này.
2. Bãi Cháy
Bãi Cháy là một tên gọi gây nhiều tranh cãi về nguồn gốc. Một trong những lý giải phổ biến là từ thời thuộc Pháp, khu vực này còn hoang sơ, ít người sinh sống. Thuyền chài thường vào đây để thu gom cỏ dại và thui thuyền. Những ngọn lửa lớn đôi khi lan rộng, khiến người dân gọi khu vực này là Vạ Cháy hay Bãi Cháy, ám chỉ vùng đất ven bờ bị cháy. Tên gọi Bãi Cháy đã tồn tại và trở thành địa danh hành chính từ thời thuộc Pháp, và đến nay vẫn là một phần không thể thiếu của Hạ Long.
3. Loong Tòong
Loong Tòong, một cái tên quen thuộc ở Hạ Long. Theo một người đàn ông đã dành cả đời để sống và hưởng thụ trên mảnh đất này cho biết: Loong Tòong là một cái tên bắt nguồn từ tiếng Pháp “Plantont” (đọc là plăng-tông, người Việt đọc chệch đi thành loong – toong (nghĩa là: Nhân viên “sai vặt” chuyền giấy tờ của một văn phòng); còn người Hoa kiều thì đọc là loong – toòng). Khi người Pháp còn khai thác than ở khu vực Cao Xanh – Cao Thắng hiện nay, một văn phòng nhỏ được đặt trên ngọn đồi nhỏ, nơi một ông già làm công việc loong – toong và sống một cuộc đời đơn độc. Sau khi ông mất, người Hoa Kiều đã lập đền thờ tại nơi ông sống và gọi là đền Loong Tòong, do tin rằng ông rất linh thiêng. Mặc dù ngọn đồi sau này đã bị san phẳng để mở rộng đường vào Hà Lầm, những cái tên Ngã Tư Loong Tòong vẫn được giữ lại, như một dấu ấn của quá khứ.
4. Ba Đèo
Ba Đèo vốn là tên gọi của dãy núi đất chắn hướng bắc của thị xã Hòn Gai xưa (nay là thành phố Hạ Long). Trên ba mỏm đồi cao nhất của dãy núi này, người Pháp đã xây dựng hai lô cốt và một bể nước. Các lô cốt này từng là vị trí chiến lược để kiểm xoát các hướng từ Bãi Cháy, Cửa Lục và Cẩm Phả. Đặc biêt, lô cốt trung tâm đã từng bắn súng xuống các phố Hò Gai và đầu phố Lán Bè trong ngày toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp 19-12-1946. Khu vực Ba Đèo ngày nay còn lưu giữ những câu chuyện về sự kiên cường của người dân Hòn Gai trong cuộc kháng chiến.
5. Lán Bè
Làn Bè – một đoạn phố Lê Thánh Tông hiện nay, từ Bưu điện tỉnh Quảng Ninh đến đường Kênh Liêm, từng là nơi sinh sống của những người buôn bán tranh tre nứa lá từ miền ngược. Họ thường đóng bè để xuôi về Hòn Gai bán hàng, tạo nên tên gọi Lán Bè – một hình ảnh gắn liền với cuộc sống ven biển và nghề buôn bán từ ngày xưa.
6. Núi Bài Thơ
Núi Bài Thơ ban đầu không có tên gọi này. Theo các tài liệu lịch sử, núi từng có tên là Truyền Đăng Sơn. Sở dĩ núi có tên này vì trên đỉnh núi từng có một tháp đèn biển để hướng dẫn tàu thuyền qua lại trong khu vực vịnh Hạ Long. Tuy nhiên, cái tên Núi Bài Thơ xuất hiện từ thế kỷ 15 và gắn liền với một sự kiện văn hóa đặc biệt.
Vào năm 1468, vua Lê Thánh Tông trong một chuyến đi tuần ra phía Đông đã đến vùng biển Đông Bắc, gồm cả vịnh Hạ Long. Ngạc nhiên trước vẻ đẹp tráng lệ của vùng đất này, nhà vua đã tức cảnh sinh tình, viết một bài thơ ca ngợi phong cảnh tuyệt đẹp của Hạ Long và cho khắc bài thơ đó lên vách đá của ngọn núi này. Chính từ sự kiện này, núi được gọi là Núi Bài Thơ. Bài thơ của vua Lê Thánh Tông không chỉ là một tuyệt tác văn học mà còn là một phần không thể thiếu trong lịch sử văn hóa của Hạ Long.
7. Vườn Đào
Vườn Đào, một khu vực nổi tiếng của thành phố Hạ Long, không chỉ hấp dẫn du khách bởi vị trí thuận lợi gần Bãi Cháy mà còn bởi câu chuyện độc đáo về nguồn gốc tên gọi của nó. Theo truyền thuyết địa phương, vào những năm đầu thế kỷ 20, một thương nhân người Hoa đã đến sinh sống và buôn bán tại khu vực này. Ông ta đã mang theo giống đào đặc biệt từ quê hương để trồng trong khu vườn nhỏ của mình. Những cây đào phát triển tươi tốt, ra hoa rực rỡ, tạo nên cảnh sắc tươi đẹp, thu hút sự chú ý của người dân xung quanh. Với thời gian, khu vườn này trở thành một địa điểm nổi tiếng và người dân đã gọi nơi đây là “Vườn Đào” để tưởng nhớ đến những hàng cây đào xinh đẹp. Tên gọi này không chỉ phản ánh cảnh quan tuyệt đẹp của khu vực mà còn giữ lại một phần ký ức về những người dân tiên phong đã góp phần xây dựng và phát triển Hạ Long thành nơi hấp dẫn và sôi động như ngày nay.
8. Cái Lân
Ngoài ra, Hạ Long còn rất nhiều tên gọi địa danh khác nữa như Vườn Ổi, Bãi Muối, Giếng Đáy, Giếng Đồn…. Tuy nhiên, đây không chỉ là tên gọi mà còn là những mảnh ghép của một bức tranh lịch sử sống động về Hạ Long. Mỗi câu chuyện, mỗi sự kiện gắn liền với những cái tên này đều góp phần tạo nên bản sắc đặc trưng của thành phố biển Hạ Long xinh đẹp. Hiểu biết về nguồn gốc của các địa danh này giúp chúng ta trân trọng hơn quá khứ và sự phong phú của Hạ Long xưa và nay.
